سندرم ادراری تناسلی یائسگی که در گذشته با عنوان آتروفی واژن یا واژینیت آتروفیک شناخته می شد، اغلب زنان در دوران گذار به یائسگی را تحت تأثیر قرار می دهد. در این حالت، دیواره داخلی واژن به دلیل کاهش سطح استروژن، نازک تر و خشک تر می شود. این وضعیت می تواند با علائمی مانند سوزش، خارش، خونریزی یا درد هنگام رابطه جنسی همراه باشد و همچنین مشکلات ادراری مانند تکرر ادرار و عفونت های ادراری را ایجاد کند.
آتروفی واژن چیست؟
واژن سالم دارای دیواره ای ضخیم و مرطوب است که انعطاف پذیری و سلامت آن را تضمین می کند. در آتروفی واژن، این بافت به دلیل کاهش استروژن نازک تر و خشک تر شده و جریان خون آن کاهش می یابد. نتیجه این تغییرات، افزایش حساسیت و تحریک پذیری واژن است که می تواند کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهد. این وضعیت معمولا با علائمی مانند خارش، سوزش و درد هنگام رابطه جنسی همراه است و علاوه بر آن، ممکن است مشکلات ادراری مانند عفونت های مکرر ادراری و بی اختیاری ادرار نیز ایجاد شود.
این وضعیت بیشتر در دوران پری منوپوز و یائسگی رخ می دهد، زمانی که تخمدان ها استروژن کمتری تولید می کنند. همچنین کاهش سطح استروژن می تواند ناشی از درمان های سرطان یا برداشتن تخمدان ها باشد. کاهش هورمون ها می تواند باعث بروز علائم ناراحت کننده ای شود که زندگی روزمره و کیفیت زندگی شما را تحت تأثیر قرار می دهد.
اخیرا اصطلاح آتروفی واژن با عنوان جدید سندرم ادراری تناسلی یائسگی (GSM) جایگزین شده است. این اصطلاح جدید به توصیف علائم واژنی و ادراری که ممکن است در اثر کاهش استروژن ایجاد شوند، کمک می کند و دید جامع تری ارائه می دهد.
شیوع آتروفی واژن (GSM)
حداقل نیمی از زنانی که وارد دوران یائسگی می شوند، نشانه ها و علائم سندرم ادراری-تناسلی یائسگی را تجربه می کنند. معمولا خشکی واژن اولین علامتی است که نشان می دهد فرد در حال تجربه آتروفی واژن است.
علائم و دلایل آتروفی واژن
علائم آتروفی واژن چیست؟
در آتروفی واژن، بافت دیواره داخلی واژن نازک، خشک و ملتهب می شود. معمولا اولین علامت کاهش روان کننده طبیعی واژن (خشکی) است که اغلب در هنگام رابطه جنسی احساس می شود. سایر علائم GSM شامل موارد زیر است:
- سوزش و یا خارش در واژن.
- درد هنگام رابطه جنسی (دی سپارونیا).
- ترشحات غیرمعمول واژن (معمولا با رنگ زرد).
- خونریزی یا لکه بینی، به ویژه در زمان رابطه جنسی.
- خارش ناحیه خارجی دستگاه تناسلی (ولو).
علاوه بر این، سیستم ادراری نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد و علائمی مانند:
- عفونت های مکرر ادراری.
- بی اختیاری ادرار یا ناتوانی در کنترل ادرار.
- تکرر ادرار بیش از حد معمول.
- درد هنگام ادرار (دی سوری).
- وجود خون در ادرار (هماچوری).
- حس سوزش هنگام ادرار.
علل آتروفی واژن چیست؟
در دوران یائسگی، بدن استروژن کمتری تولید می کند. بدون استروژن، دیواره واژن نازک تر و کمتر کشسان می شود. کانال واژن نیز ممکن است کوتاه تر و باریک تر شود. کاهش استروژن همچنین مقدار مایعات طبیعی واژن را کاهش داده و تعادل اسیدی واژن را تغییر می دهد. همه این عوامل باعث می شوند که بافت واژن حساس تر و مستعد تحریک باشد.
عوامل دیگری غیر از یائسگی نیز می توانند باعث کاهش استروژن و ایجاد آتروفی واژن شوند، مانند:
- شیردهی
- درمان سرطان
- برداشتن تخمدان ها
متن ارسالی را با رعایت کامل دستورالعمل ها به فارسی روان، توسعه یافته و کاربردی ترجمه کردم. در ادامه بخش مدیریت و درمان آتروفی واژن (GSM) را مشاهده می کنید:
مدیریت و درمان آتروفی واژن
درمان های هورمونی برای آتروفی واژن چگونه است؟
در حال حاضر، درمان های هورمونی برای آتروفی واژن شامل استروژن درمانی و دهیدروپین دروسترون (DHEA) هستند. این درمان ها می توانند به بهبود علائم و کیفیت زندگی زنان مبتلا کمک کنند.
استروژن موضعی
استروژن واژینال موضعی علائم آتروفی واژن را درمان می کند بدون آنکه سطح استروژن خون شما افزایش یابد. این درمان در قالب کرم، قرص یا حلقه واژینال موجود است. پزشک شما می تواند هر یک از این گزینه ها را توضیح دهد و مناسب ترین روش را برای شما انتخاب کند.
- کرم واژینال: با اپلیکاتور این کرم داخل واژن قرار داده می شود. معمولا ابتدا به صورت روزانه برای چند هفته استفاده می شود و سپس به 2 تا 3 بار در هفته کاهش می یابد.
- حلقه واژینال: حلقه ای نازک و انعطاف پذیر است که توسط پزشک داخل واژن گذاشته می شود. این حلقه به مدت سه ماه مقدار کمی استروژن آزاد می کند و سپس باید برداشته و جایگزین شود.
- قرص واژینال: یک قرص کوچک است که با اپلیکاتور داخل واژن قرار داده می شود. مانند سایر درمان های استروژنی، ابتدا روزانه استفاده می شود و بعد به 2 تا 3 بار در هفته کاهش می یابد.
هورمون درمانی جایگزین
هورمون درمانی سیستمیک یا درمان استروژنی عمومی، ممکن است برای زنانی که علاوه بر خشکی واژن علائم شدید دیگری مانند گرگرفتگی دارند، مفید باشد. در این روش، دوز بالاتری از هورمون به سایر سلول های بدن نیز می رسد، نه فقط به واژن. اگر بیش از ۱۰ سال از یائسگی شما گذشته یا فقط خشکی واژن دارید، معمولا از درمان موضعی استفاده می کنید. فواید درمان سیستمیک شامل بهبود سلامت واژن، بهبود خواب، کاهش گرگرفتگی و بهبود خلق و خو است.
درمان های غیرهورمونی برای آتروفی واژن
در بسیاری از موارد، درمان های غیرهورمونی می توانند به کنترل علائم کمک کنند. پزشک شما بر اساس شدت و نوع علائم، بهترین برنامه درمانی را پیشنهاد می دهد.
روان کننده ها و مرطوب کننده ها
این محصولات خشکی واژن را کاهش می دهند و راحتی رابطه جنسی را افزایش می دهند. در داروخانه ها و فروشگاه ها به راحتی در دسترس هستند.
- روان کننده های واژینال: برای کاهش اصطکاک و درد در هنگام رابطه جنسی استفاده می شوند و بر پایه آب، سیلیکون یا روغن هستند. اثر آن ها کوتاه مدت است.
- مرطوب کننده های واژینال: به بافت واژن می چسبند و رطوبت را برای مدت طولانی تر حفظ می کنند. معمولا هر 1 تا 3 روز یک بار استفاده می شوند.
- روغن های طبیعی مانند روغن زیتون یا نارگیل نیز می توانند به عنوان مرطوب کننده و روان کننده مورد استفاده قرار گیرند.
درمان های لیزری
لیزر CO2 غیرتهاجمی و غیرجراحی می تواند بافت واژن را بازسازی کرده و استحکام و کشسانی آن را بهبود بخشد. با این حال، استفاده از این روش هنوز به طور رسمی توسط سازمان غذا و دارو تایید نشده است، زیرا تحقیقات طولانی مدت محدود است.
دیلاتورها
دیلاتورها ابزارهایی برای گشاد کردن واژن هستند و راحتی رابطه جنسی را افزایش می دهند. معمولا با دیلاتور کوچک شروع می شود و به مرور به اندازه های بزرگتر تغییر می کند.
اوسپمیفن (Osphena®)
اوسپمیفن یک قرص روزانه است که فواید مشابه استروژن دارد اما خود استروژن ندارد. یکی از عوارض جدی اما نادر آن افزایش خطر لخته خون است. ممکن است برخی افراد گرگرفتگی بیشتری تجربه کنند، هرچند اکثر افراد بدون علامت هستند.
عوارض آتروفی واژن و مدت زمان درمان
- پس از شروع درمان، به هر گونه علامت جدید مانند تحریک پوست، درد یا ترشحات توجه کنید و با پزشک خود در میان بگذارید.
- مدت زمان بهبود علائم به روش درمانی و شدت وضعیت بستگی دارد. پزشک با توجه به سابقه پزشکی شما بهترین برنامه درمانی را تعیین می کند. اغلب ترکیب چند روش درمانی موفقیت آمیز است.
پیش بینی و آینده نگری سندرم ادراری تناسلی یائسگی
- شما مجبور نیستید با آتروفی واژن کنار بیایید. درمان های موجود می توانند بسیار مؤثر باشند.
- آتروفی واژن قابل درمان قطعی نیست اما علائم آن با درمان مناسب قابل کنترل است.
- اگر درمان به تأخیر بیفتد، وضعیت ممکن است بدتر شود و دیواره واژن خشک تر و باریک تر شود. شروع زودهنگام درمان اهمیت زیادی دارد.
روش های پیشگیری از آتروفی واژن
- کاهش استروژن بخشی از فرآیند طبیعی پیری است، اما می توان از تشدید آتروفی واژن جلوگیری کرد.
- از محرک های واژن مانند عطرها، رنگ ها، شامپوها، شوینده ها و دوش های واژینال خودداری کنید.
- فعالیت جنسی منظم جریان خون به بافت واژن را افزایش می دهد و به حفظ سلامت آن کمک می کند.
زندگی با آتروفی واژن
آتروفی واژن می تواند کیفیت زندگی شما را تحت تأثیر قرار دهد، نه تنها زندگی جنسی بلکه خواب، شادی و سلامت عمومی شما. یک زن از هر چهار زن گزارش می دهد که آتروفی واژن تأثیر منفی بر سایر جنبه های زندگی اش داشته است.
مراقبت از خود
سلامت جنسی خود را مانند هر جنبه دیگر سلامتی در اولویت قرار دهید و هر سوالی دارید با پزشک خود مطرح کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
- حتی اگر یائسه نیستید، در صورت مشاهده علائم خشکی، درد، سوزش/خارش، مشکلات ادراری، لکه بینی یا ترشحات غیرمعمول به پزشک مراجعه کنید.
- اگر چند هفته مرطوب کننده های بدون نسخه مؤثر نبودند، حتما به پزشک مراجعه کنید.
سوالاتی که می توانید از پزشک بپرسید
- چه گزینه های بدون نسخه برای من مناسب است؟
- چه داروهایی تجویزی توصیه می کنید؟
- آیا شرایط من موقت است؟
- روش های دیگری برای درمان وجود دارد؟
- چه خطراتی در درمان وجود دارد؟
- چقدر طول می کشد تا درمان مؤثر باشد؟
- آیا بیماری دیگری هم دارم که بر آتروفی واژن تأثیر بگذارد؟
- چه کار کنم تا آتروفی بدتر نشود؟
- شریک زندگی من چگونه می تواند کمک کند؟
تفاوت آتروفی واژن با عفونت قارچی
گاهی اوقات علائم آتروفی واژن و عفونت قارچی مشابه به نظر می رسند؛ مانند خشکی، خارش، قرمزی و درد. اما تفاوت اصلی در علت ایجاد این علائم است:
- آتروفی واژن: ناشی از کاهش استروژن است.
- عفونت قارچی: ناشی از رشد بیش از حد قارچ در واژن.
برای تشخیص دقیق و دریافت درمان مناسب، حتما با پزشک خود مشورت کنید تا نوع مشکل شما به درستی شناسایی شود.
سخنی از نی نی تینی
آتروفی واژن یک مشکل جدی است و می تواند کیفیت زندگی شما را تحت تأثیر قرار دهد: از جمله ناراحتی های روزمره، تکرر ادرار، عفونت های مکرر، سوزش، درد هنگام رابطه جنسی و خشکی واژن. خوشبختانه گزینه های درمانی متعددی وجود دارند و پزشک شما می تواند بهترین روش را بر اساس نیازها و شرایط شما انتخاب کند.
نکات مهم:
- به درمان مراجعه کنید و از صحبت کردن درباره علائم خود با پزشک یا شریک زندگی خود نترسید.
- همیشه دستورالعمل های پزشک را رعایت کنید و روش های مدیریت آتروفی واژن را به کار ببرید.
اگر شما یا یکی از نزدیکانتان علائم خشکی، سوزش یا درد واژن در دوران یائسگی را تجربه می کنید، با پزشک خود مشورت کنید و تجربه های خود را در بخش نظرات با دیگر زنان به اشتراک بگذارید. پرسش ها و تجربیات شما می تواند به دیگران کمک کند تا راهکارهای مؤثر درمانی را بشناسند و زندگی راحت تر و سالم تری داشته باشند.
