آب مروارید مادرزادی

آب مروارید مادرزادی چیست؟

آب مروارید مادرزادی به حالتی گفته می شود که در آن، عدسی چشم نوزاد از بدو تولد یا در طول سال اول زندگی اش دچار تیرگی یا کدورت می شود. واژه “آب مروارید” به معنای هر نوع تیرگی یا کدری در عدسی چشم است و وقتی این مشکل از همان اوایل تولد یا دوران نوزادی وجود داشته باشد، آن را مادرزادی می نامیم. آب مروارید مادرزادی ممکن است فقط در یکی از چشم ها و یا هر دو چشم ظاهر شود.

اگر نوزادی دچار آب مروارید مادرزادی باشد چه اتفاقی می افتد؟

وقتی یک نوزاد به آب مروارید مادرزادی مبتلا باشد، نمی تواند به خوبی از طریق چشم آسیب دیده ببیند. این اختلال دید، مانع از ارتباط مؤثر بین مغز و چشم ها می شود. در حالی که این ارتباط در سال های اولیه برای رشد طبیعی بینایی و شکل گیری حرکات هماهنگ چشم بسیار حیاتی است، عدم شکل گیری درست آن می تواند در آینده مشکلات جدی تری به همراه داشته باشد.

چه مشکلات دیگری ممکن است همراه آب مروارید مادرزادی ایجاد شود؟

بسته به علت ایجاد آب مروارید و میزان وسعت آن، ممکن است نوزاد با مشکلات دیگری در ناحیه چشم مواجه شود. از جمله:

• کاهش بینایی یا تنبلی چشم در کودکان (آمبلیوپی): چشم به درستی سیگنال های بینایی را به مغز ارسال نمی کند.
• جداشدگی شبکیه: پارگی در لایه حساس به نور در پشت چشم.
• انحراف چشم در کودکان(لوچی یا استرابیسم): یکی از چشم ها ممکن است با دیگری هماهنگ نباشد.
• افزایش فشار درون چشم (آب سیاه یا گلوکوم در کودکان): می تواند به عصب بینایی آسیب بزند.

هر یک از این موارد نیاز به بررسی و پیگیری تخصصی دارد و در صورت نادیده گرفتن می توانند روی سلامت بینایی نوزاد در آینده تأثیر بگذارند.

آب مروارید مادرزادی چه علائمی دارد؟

یکی از بارزترین نشانه های آب مروارید مادرزادی این است که مرکز چشم نوزاد، یعنی مردمک، به جای اینکه مشکی باشد، خاکستری یا سفید دیده می شود. در برخی موارد ممکن است کل مردمک حالتی شبیه به پوشیده شدن با یک لایه مه آلود یا پرده ای نازک پیدا کند. گاهی نیز فقط یک نقطه ی سفید در مرکز مردمک قابل مشاهده است.

والدین باید در صورت مشاهده چنین تغییراتی در ظاهر چشم نوزاد، حتما به پزشک مراجعه کنند.

آب مروارید مادرزادی چگونه ایجاد می شود؟

آب مروارید مادرزادی زمانی به وجود می آید که ساختار پروتئین های داخل عدسی چشم تغییر می کند. این تغییر ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد، از جمله:

• عفونت در دوران بارداری یا بلافاصله پس از تولد
• تغییرات ژنتیکی یا ارثی در ساختار DNA
• اختلال در تعادل مواد شیمیایی بدن نوزاد

برخی از عواملی که خطر بروز این بیماری را افزایش می دهند عبارت اند از:

• وجود سابقه خانوادگی آب مروارید مادرزادی
• تولد زودرس (نوزاد نارس)
• ابتلا به برخی عفونت های ویروسی یا باکتریایی قبل یا بعد از تولد

عفونت هایی که به طور شایع می توانند منجر به آب مروارید مادرزادی شوند عبارت اند از:

• آبله مرغان
• سیتومگالوویروس (CMV)
• ویروس تب خال
• ویروس HIV
• سرخجه
• سیفلیس نوزادی
• توکسوپلاسموز مادرزادی

با این حال، در بسیاری از نوزادانی که دچار این بیماری می شوند، هیچ مشکل پزشکی دیگری یافت نمی شود و گاهی حتی علت مشخصی برای آب مروارید مادرزادی قابل شناسایی نیست.

آب مروارید مادرزادی چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشکان معمولا آب مروارید مادرزادی را در همان معاینه های ابتدایی پس از تولد نوزاد تشخیص می دهند. اگر این مشکل در آن مرحله مشخص نشود، ممکن است در طی معاینات دوره ای نوزاد یا زمانی که والدین متوجه غیرطبیعی بودن ظاهر چشم کودک شوند، تشخیص داده شود.

پس از مشاهده علائم، پزشک نوزاد را به چشم پزشک کودکان (متخصص چشم کودکان) ارجاع می دهد. این پزشک تخصصی معاینه ی دقیق تری از چشم انجام می دهد و در صورت نیاز، سایر مشکلات احتمالی چشمی را نیز بررسی می کند. گاهی لازم است آزمایش های بیشتری برای بررسی عفونت ها یا ناهنجاری های ژنتیکی انجام شود.

درمان آب مروارید مادرزادی چگونه انجام می شود؟

در برخی موارد، چشم پزشک تصمیم می گیرد که نیاز به جراحی برای برداشتن آب مروارید مادرزادی وجود دارد. البته همه موارد به جراحی نیاز ندارند؛ اگر آب مروارید خفیف باشد و تاثیری روی بینایی نگذارد، ممکن است فقط تحت نظر باشد.

اما در صورتی که بینایی نوزاد تحت تأثیر قرار گرفته باشد، جراحی معمولا در سن 6 تا 8 هفتگی انجام می شود. در طی این عمل، بخش کدر عدسی چشم برداشته می شود و گاهی نیز یک عدسی مصنوعی پلاستیکی انعطاف پذیر جایگزین می شود.

بعد از جراحی، برای کمک به تمرکز بهتر چشم، نوزاد ممکن است نیاز به استفاده از لنز تماسی یا عینک داشته باشد. برخی از کودکان باید از چسب چشم (پچ) هم استفاده کنند تا مغز بیشتر از چشم جراحی شده استفاده کند و روند تکامل بینایی بهبود یابد. این کار به جلوگیری از تنبلی چشم کمک می کند.

والدین چگونه می توانند کمک کنند؟

نوزادانی که تحت عمل جراحی آب مروارید مادرزادی قرار می گیرند، ممکن است همچنان در معرض دیگر مشکلات چشمی باشند. به همین دلیل پیگیری منظم و مراقبت دقیق پزشکی بسیار مهم است.

نکاتی که به والدین در این مسیر کمک می کند:

• در تمام معاینات دوره ای کودک و مراجعه به چشم پزشک شرکت کنید.
• اگر فرزندتان از موارد زیر استفاده می کند:
  • لنز تماسی: دستورالعمل تمیز کردن و استفاده روزانه را به درستی انجام دهید. در صورت بروز مشکل، حتما با پزشک مشورت کنید.
  • داروها (از جمله قطره های چشمی): داروها را سر موقع و به طور منظم بدهید. برای تمدید نسخه ها اقدام به موقع داشته باشید. در صورت ابهام، از داروساز یا پزشک سؤال بپرسید.
  • عینک: کودک را تشویق کنید تا طبق تجویز پزشک، عینک خود را به درستی استفاده کند. معاینات منظم جهت به روزرسانی نسخه ی عینک اهمیت زیادی دارد.
• اگر در خانواده تان سابقه ابتلا به آب مروارید وجود دارد، حتما موضوع را با پزشک مطرح کنید.
• اگر علت آب مروارید فرزندتان ژنتیکی باشد، می توانید درباره ی مشاوره ژنتیک برای اعضای خانواده و خود کودک در آینده اقدام کنید.

سخنی از نی نی تینی

تشخیص زودهنگام و درمان به موقع آب مروارید مادرزادی، نقش کلیدی در حفظ و رشد بینایی نوزاد دارد. اگر فرزند شما تحت درمان قرار گرفته، همکاری منظم با پزشک و رعایت دقیق مراقبت های توصیه شده، بهترین نتیجه ممکن را تضمین خواهد کرد.