آبریزش دهان در کودکان بین 4 تا 19 ماهگی یک پدیده طبیعی است. اما اگر کودک شما بالای 4 سال دارد و هنوز با آبریزش بیش از حد روبه رو است، این می تواند نشانه یک مشکل زمینه ای باشد. سالیوریا که به آن افزایش ترشح بزاق یا هیپرزالیا هم گفته می شود، معمولا در کودکانی دیده می شود که دارای اختلالات عصبی یا ناهنجاری های آناتومیکی هستند. اگر نگران هستید که کودک شما به این مشکل دچار شده، در ادامه این مقاله درباره علت آبریزش دهان در کودکان، علائم و راه های درمان آبریزش دهان در کودکان توضیح داده شده است.
سالیوریا (آبریزش دهان در کودکان) چیست؟
سالیوریا به معنای ترشح بیش از حد بزاق یا آبریزش دهان در کودکان است. به طور طبیعی کودکان حدود 1.5 لیتر بزاق در روز تولید می کنند، اما در کودکانی که دچار هیپرزالیا هستند، این مقدار ممکن است تا 5 لیتر برسد. گاهی نیز این مشکل در کودکانی رخ می دهد که مقدار بزاق نرمالی تولید می کنند اما توانایی بلعیدن آن را ندارند.
انواع سالیوریا
سالیوریا قدامی
این نوع همان چیزی است که معمولا به آن آبریزش دهان می گوییم. بزاق اضافی روی صورت کودک می ریزد و در صورت عدم رسیدگی، لباس های او هم خیس می شوند. این موضوع می تواند باعث مشکلات پوستی و بهداشتی شود و در برخی موارد حتی روی روابط اجتماعی کودک تأثیر بگذارد.
سالیوریا خلفی
در این نوع، بزاق به جای اینکه بلعیده شود، وارد راه تنفسی کودک می شود. این حالت می تواند باعث تحریک مزمن ریه ها شود و مشکلات جدی تری برای سلامتی ایجاد کند.
اغلب کودکان مبتلا به سالیوریا ترکیبی از هر دو نوع قدامی و خلفی را دارند.
علت آبریزش دهان در کودکان چیست؟
آبریزش دهان در کودکان معمولا ناشی از بیماری های زمینه ای است. شرایطی که روی مغز تأثیر می گذارند می توانند کنترل عضلات، به ویژه اطراف دهان و گلو، را کاهش دهند. این کاهش کنترل منجر به دشواری در بلع بزاق و افزایش آبریزش دهان می شود.
کودکانی که با فلج مغزی متولد شده اند، اغلب با ترشح بیش از حد بزاق مواجه هستند. این بیماری باعث می شود مغز توانایی حرکت درست عضلات را نداشته باشد. برخی مطالعات نشان می دهند که حدود 58 درصد کودکان مبتلا به فلج مغزی نیز سالیوریا دارند.
سایر شرایطی که کنترل حرکتی دهان و گلو را تحت تأثیر قرار می دهند، شامل سکته مغزی، آسیب های تروماتیک مغزی، و ناهنجاری های رشد مغز هستند. شدت آبریزش معمولا با شدت بیماری زمینه ای مرتبط است. برای مثال، اگر آسیب مغزی کودک با گذر زمان شدید نشود، معمولا آبریزش دهان او نیز بدتر نخواهد شد.
همچنین برخی ناهنجاری های آناتومیکی می توانند بلع را دشوار کنند و باعث سالیوریا شوند، از جمله:
- زبان بزرگ
- فک یا آرواره ناقص یا ناهنجار
- گلو یا حنجره ناهنجار
- مشکلات ارتودنسی
- شکاف لب، سقف دهان یا حنجره
گاهی نیز افزایش ترشح بزاق به دلیل تولید بیش از حد بزاق یا مخاط در بدن کودک رخ می دهد، نه صرفا به دلیل مشکل در بلعیدن. این حالت می تواند ناشی از بیماری های عصبی یا تنفسی دیگر یا عوارض برخی داروها باشد. علاوه بر این، کودکانی که از طریق دهان نفس می کشند نیز گاهی دچار آبریزش دهان می شوند.
علائم آبریزش دهان در کودکان
علائم آبریزش دهان در کودکان به این بستگی دارد که بزاق روی صورت کودک بریزد یا وارد راه تنفسی شود.
علائم سالیوریا قدامی
- آبریزش قابل مشاهده و لباس های خیس
- در موارد شدید، ملحفه های تخت خواب کودک نیز خیس می شوند
- آبریزش مداوم می تواند باعث راش پوستی و التهاب دور دهان و چانه شود و گاهی درد و حساسیت ایجاد کند
- برخی کودکان ممکن است کم آبی خفیف، مشکلات گفتاری و تغذیه ای نیز داشته باشند
علائم سالیوریا خلفی
این حالت می تواند علائم جدی تری ایجاد کند، از جمله:
- خفگی
- سرفه
- حالت تهوع یا استفراغ
- گرفتگی بینی
- مشکلات تنفسی
- ورود بزاق یا مواد خارجی به ریه (آسپیره کردن) که خطر ابتلا به ذات الریه را افزایش می دهد
چگونه آبریزش دهان در کودکان تشخیص داده می شود؟
سالیوریا قدامی با مشاهده مستقیم قابل تشخیص است، زیرا آبریزش دهان در کودکان یک علامت قابل دید است.
سالیوریا خلفی ممکن است نیاز به آزمایش های تکمیلی داشته باشد. پزشکان برای بررسی مسیر گلو و عملکرد بلع و گفتار کودک از تجهیزات ویژه استفاده می کنند، مانند ویدفلوئوروسکوپی که نوع خاصی از اشعه ایکس است و عملکرد بلع را بررسی می کند.
درمان آبریزش دهان در کودکان
روش های درمان سالیوریا شامل داروهای خوراکی، تزریق بوتاکس، عمل جراحی و تمرین های حرکتی دهانی است.
داروهای خوراکی
پزشکان ممکن است داروهایی تجویز کنند که تولید بزاق را کاهش دهند یا مسیر تنفسی کودک را باز کنند. عوارض این داروها شامل خشکی دهان، یبوست و در موارد جدی تر تب یا غلظت ترشحات است. به همین دلیل دارو معمولا برای موارد شدید استفاده می شود.
تزریق بوتاکس
مطالعات نشان می دهند که بوتاکس می تواند با ایمنی بزاق را کاهش دهد. تزریق بوتاکس به غدد بزاقی باعث کاهش ترشح بزاق تا حدود 4 ماه می شود.
عمل جراحی
جراحی ها معمولا شامل برداشتن یا جدا کردن برخی غدد بزاقی است و می تواند تولید بزاق را به طور دائم کاهش دهد. این روش برای درمان قطعی آبریزش شدید کاربرد دارد.
تمرینات حرکتی دهانی
کودکانی که به دلیل ناهنجاری های فیزیکی دچار آبریزش دهان هستند، می توانند با تمرینات حرکتی دهان و گفتاردرمانی یا تمرین بلع، روش صحیح بلع را بیاموزند و میزان آبریزش را کاهش دهند.
روش های ساده مدیریتی
در موارد خفیف، درمان های تهاجمی لازم نیست. والدین می توانند با استفاده از پیش بند یا پارچه برای جذب بزاق و کرم های محافظ دور دهان و چانه، از تحریک پوست جلوگیری کنند.
چه زمانی باید نگران آبریزش دهان در کودکان باشیم؟
آبریزش دهان در کودکان خردسال اغلب طبیعی است، زیرا آنها هنوز کنترل حرکتی یا آگاهی کافی برای بلعیدن بزاق خود را ندارند. با این حال، بعد از سن چهار سالگی، کودکان باید بتوانند آبریزش دهان خود را کنترل کنند. اگر کودک شما بالای چهار سال دارد و هنوز آبریزش بیش از حد دارد، این می تواند نشانه یک مشکل زمینه ای باشد. در صورتی که کودک هیچ بیماری شناخته شده ای ندارد، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
معمولا آبریزش بیش از حد دهان مشکلات پزشکی جدی ایجاد نمی کند، به ویژه اگر مربوط به سالیوریا قدامی باشد. اما اگر این مشکل کیفیت زندگی کودک را تحت تأثیر قرار دهد، مراجعه به پزشک برای دریافت درمان های پیشرفته تر توصیه می شود.
نکته مهم دیگر این است که اگر آبریزش دهان در کودکان ناگهانی شروع شده باشد، ممکن است نشانه ای از عفونت گلو یا بلعیدن یک جسم خارجی توسط کودک باشد.
در هر شرایطی، ارجاع کودک به پزشک برای تشخیص درست و درمان مناسب ضروری است تا مشکل به درستی مدیریت شود و سلامت کودک حفظ گردد.
سخنی از نی نی تینی
آبریزش دهان در کودکان معمولا یک روند طبیعی است، اما اگر بعد از چهار سالگی ادامه داشته باشد یا کیفیت زندگی کودک را تحت تأثیر قرار دهد، پیگیری و درمان مناسب ضروری است. والدین می توانند با استفاده از پیش بندها، کرم های محافظ پوست، تمرینات حرکتی دهان و مشاوره با متخصص گفتاردرمانی یا پزشک کودکان، این مشکل را کاهش دهند. همچنین استفاده از ردیاب خواب نوزاد می تواند به شما کمک کند تا روند خواب و تغذیه کودک و تاثیر آبریزش دهان بر راحتی او را بهتر بررسی کنید.
اگر تجربه ای در زمینه آبریزش دهان در کودکان دارید یا روش های مؤثری برای کنترل آن پیدا کرده اید، آن را با ما و سایر والدین به اشتراک بگذارید. نظرات شما می تواند به دیگران کمک کند تا بهتر با این چالش روبه رو شوند و روش های مفیدی برای مدیریت این مشکل پیدا کنند.
