دندان ناتال چیست؟
دندان های شیری معمولا چند ماه پس از تولد نوزاد ظاهر می شوند، اما در مواردی نادر، ممکن است نوزاد با دندان متولد شود. به این دندان ها دندان ناتال گفته می شود. بسیاری از اوقات این دندان ها نیاز به درمان خاصی ندارند، اما در صورت نیاز، تیم پزشکی مراقبت از مادر و نوزاد به خوبی مسیر درمان را مدیریت می کند.
اگرچه علت دقیق بروز این عارضه مشخص نیست، اما برخی پژوهش ها نشان داده اند که ممکن است این ویژگی ارثی باشد یا با برخی اختلالات مادرزادی در ارتباط باشد.
نکته جالب این است که تولد نوزاد با دندان اتفاقی نادر است. بر اساس یک بررسی علمی در سال 2023، از هر 289 نوزاد در جهان، تنها یک نوزاد با دندان ناتال متولد می شود.
آیا انواع مختلفی از دندان ناتال وجود دارد؟
برخی افراد دندان ناتال را با دندان نئوناتال اشتباه می گیرند، اما این دو یکسان نیستند.
- دندان ناتال همان دندانی است که از بدو تولد در دهان نوزاد وجود دارد.
- اما دندان نئوناتال معمولا در طول 30 روز اول زندگی ظاهر می شود و نه در زمان تولد.
در واقع، دندان ناتال سه برابر شایع تر از دندان نئوناتال است.
این دندان ها به دو دسته کلی تقسیم می شوند:
- دندان های نارس (Immature): این نوع از دندان ها کامل نشده اند و اغلب ساختار ضعیف یا ناقصی دارند. تشخیص کامل آن ها معمولا با کمک تصویربرداری دندانی انجام می شود.
- دندان های کامل (Mature): این دندان ها ساختاری کامل و تقریبا طبیعی دارند.
در برخی موارد، دندان های ناتال یا نئوناتال ممکن است جزو دندان های اضافی (سوپرانومری) باشند؛ به این معنا که تعداد آن ها بیش از تعداد طبیعی دندان ها در دهان انسان است.
چرا برخی نوزادان با دندان متولد می شوند؟
واقعیت این است که پزشکان هنوز پاسخ قطعی برای این سؤال ندارند که چرا برخی از نوزادان با دندان ناتال به دنیا می آیند؟ اما تحقیقات نشان می دهد که احتمالا این پدیده نتیجه ترکیبی از چند عامل مختلف است. از جمله:
-
عوامل ژنتیکی
مطالعات نشان داده اند که این ویژگی ممکن است در خانواده ها به صورت ارثی دیده شود. به عنوان مثال، برخی کودکان ویژگی ژنتیکی خاصی دارند که باعث می شود جوانه دندانی آن ها در لایه های سطحی تر لثه شکل بگیرد. در مواردی، بیماری های ژنتیکی نیز می توانند در بروز این عارضه نقش داشته باشند.
-
عفونت های مادرزادی
عفونت هایی مانند سیفلیس نوزادی می توانند احتمال وجود دندان ناتال در نوزاد را افزایش دهند.
-
اختلالات هورمونی
بیش فعالی غدد درون ریز مانند تیروئید، هیپوفیز یا سایر غدد، ممکن است احتمال رشد زودرس دندان در رحم را افزایش دهد.
-
تماس با مواد شیمیایی خاص
برخی مواد شیمیایی مختل کننده هورمون ها، به ویژه در دوران بارداری، ممکن است احتمال بروز دندان ناتال را افزایش دهند. برای نمونه، موادی مانند پلی کلروبی فنیل ها (PCBs) یا دی بنزوفوران ها که در برخی کشورها ممنوع شده اند، می توانند نقش داشته باشند.
اختلالات ژنتیکی مرتبط با دندان ناتال
برخی سندرم ها و اختلالات نادر ژنتیکی با دندان ناتال ارتباط دارند. این موارد شامل:
- اکتودرمال دیسپلازی (Ectodermal dysplasia)
- سندرم الیس-ون کرولد (Ellis-van Creveld)
- سندرم هالرمن-استریف (Hallermann-Streiff)
- پاخیونیشیا کانژنیتا (Pachyonychia congenita)
- سندرم پالستر-هال (Pallister-Hall)
- سندرم فایفر (Pfeiffer syndrome)
- سندرم پیر روبین (Pierre Robin syndrome)
- سندرم روبینشتاین-تیبی (Rubinstein-Taybi)
- سندرم سوتوس (Sotos syndrome)
- استئاتوسیستوم مولتی پلکس (Steatocystoma multiplex)
- سندرم ویدمن-راوتنشتراوخ (Wiedemann-Rautenstrauch)
بسیاری از این بیماری ها بسیار نادر هستند، اما اغلب آن ها یک نقطه مشترک دارند: در این سندرم ها، عملکرد یک ژن خاص به نام KRT17 که در تولید پروتئین های کراتین نقش دارد، مختل می شود. این پروتئین ها در بخش هایی مانند ناخن، کف دست و پا، و البته در تشکیل دندان نیز دخیل هستند. اگرچه هنوز سازوکار دقیق عملکرد این ژن در شکل گیری دندان ها مشخص نیست، اما تحقیقات ادامه دارد.
چگونه می توان از درآوردن دندان نوزاد هنگام تولد پیشگیری کرد؟
در حال حاضر راهی قطعی برای پیشگیری از دندان های ناتال وجود ندارد.
با این حال، می توان برخی اقدامات پیشگیرانه کلی را در نظر گرفت که ممکن است به کاهش احتمال این پدیده (در صورت ارتباط با عوامل محیطی یا قابل کنترل) کمک کنند:
-
بررسی سابقه خانوادگی
- اگر یکی از والدین یا فرزندان دیگر در خانواده دندان ناتال داشته اند، ممکن است زمینه ژنتیکی وجود داشته باشد.
- در چنین مواردی، می توان در دوران بارداری و پس از تولد نوزاد، با مشاوره پزشک یا دندان پزشک، مراقبت های لازم را زودتر آغاز کرد.
-
مراقبت های دوران بارداری
- تغذیه سالم، مصرف کافی ویتأمین ها به ویژه کلسیم، ویتأمین D، و فسفر برای تکامل صحیح دندان های جنینی مهم است.
- از مصرف خودسرانه داروها و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مختل کننده هورمونی (مانند PCBها یا دی بنزوفوران ها) باید خودداری شود.
-
پرهیز از مواجهه با مواد شیمیایی مضر
- برخی مواد مانند مواد صنعتی، آفت کش ها، یا آلاینده های محیطی ممکن است با اختلال در عملکرد غدد درون ریز، روی رشد و تکامل جنین تأثیر بگذارند.
- بارداران باید از محیط های آلوده یا تماس با این مواد دوری کنند.
-
کنترل بیماری های مزمن و عفونت ها
- ابتلا به عفونت هایی مثل سفلیس مادرزادی ممکن است در بروز دندان ناتال نقش داشته باشد.
- آزمایش های قبل از بارداری و مراقبت های منظم دوران بارداری برای شناسایی و درمان به موقع این بیماری ها ضروری است.
-
پیگیری و غربالگری ژنتیکی
- در صورت وجود سابقه سندروم های ژنتیکی خاص در خانواده (مانند سندروم های پی یر رابین، هلرمن-استری ف، یا سوتوس)، مشاوره ژنتیک قبل از بارداری توصیه می شود.
نحوه درمان و مراقبت از دندان های ناتال در نوزادان
-
آیا همه دندان های ناتال نیاز به درمان دارند؟
خیر. بسیاری از این دندان ها کاملا بی خطر هستند و ممکن است هیچ مشکلی ایجاد نکنند. اما گاهی لازم است با نظر پزشک یا دندان پزشک کودک، اقدامی انجام شود.
-
چه زمانی نیاز به درمان وجود دارد؟
پزشک ممکن است تصمیم به درمان یا خارج کردن دندان ناتال بگیرد اگر:
- دندان لق یا ناپایدار باشد
دندانی که خیلی لق است، خطر بلعیدن یا خفگی برای نوزاد دارد. - دندان کامل رشد نکرده یا ساختار ضعیفی داشته باشد
دندان های نابالغ ممکن است باعث زخم دهان یا عفونت شوند. - درد یا زخم در زبان نوزاد ایجاد کند
به ویژه اگر باعث بیماری رایج به نام سندرم ریگا-فید (Riga-Fede) شود که موجب زخم مزمن روی زبان نوزاد می شود. - باعث درد یا مشکل در شیردهی شود
برخی مادران هنگام شیردهی از دندان ناتال احساس ناراحتی یا آسیب به نوک سینه دارند.
-
مراحل درمان چگونه است؟
در صورت نیاز به درمان، معمولا یکی از دو روش زیر انجام می شود:
الف) حذف دندان (کشیدن دندان)
- این کار توسط دندان پزشک اطفال انجام می شود.
- اگر دندان ریشه نداشته باشد یا خیلی لق باشد، کشیدن آن ساده و سریع است.
- در برخی موارد، پزشک ممکن است چند روز صبر کند تا سطح ویتامین K نوزاد (ضروری برای انعقاد خون) بالا برود.
ب) تثبیت دندان
- اگر دندان لق است اما والدین یا پزشک مایل به حفظ آن هستند، گاهی با مواد مخصوص، دندان به بافت های اطراف متصل می شود.
-
مراقبت های خانگی پس از تشخیص یا درمان
- رعایت بهداشت دهان نوزاد:
با استفاده از گاز استریل یا پارچه نرم و مرطوب، روزانه لثه و دندان را تمیز کنید. - مراقب زخم روی زبان نوزاد باشید:
اگر متوجه زخم، خون ریزی یا برآمدگی روی زبان شدید، فورا با پزشک مشورت کنید. - در صورت کشیدن دندان:
محل کشیدن دندان را تمیز نگه دارید و با پزشک برای پیگیری تماس بگیرید. - بررسی مشکلات در شیردهی:
اگر هنگام شیر دادن دچار درد یا مشکل هستید، با پزشک اطفال یا مشاور شیردهی مشورت کنید.
-
آیا دندان ناتال دوباره رشد می کند؟
خیر. دندان های ناتال معمولا همان دندان های شیری هستند که زودتر از موعد بیرون زده اند. اگر کشیده شوند، ممکن است دندان دائمی در آینده جایگزین آن شود، ولی گاهی هم جای آن برای مدتی خالی می ماند.
سخنی از نی نی تینی
دندان ناتال همیشه خطرناک نیست، اما باید حتما توسط پزشک یا دندان پزشک بررسی شود. اگر نیاز به درمان باشد، روش هایی چون کشیدن دندان یا مراقبت های خانگی ساده می توانند مشکل را برطرف کنند.
پیشنهاد: اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان سابقه دندان ناتال یا بیماری های ژنتیکی مرتبط دارید، بهتر است قبل از بارداری با پزشک زنان یا مشاور ژنتیک مشورت کنید.
آیا تجربه ای از مواجهه با دندان ناتال در نوزاد خود دارید؟ اگر سؤالی دارید یا می خواهید تجربه تان را با دیگر والدین به اشتراک بگذارید، در بخش نظرات بنویسید. پاسخ به شما با دقت و حوصله داده خواهد شد.
