آوردن نوزاد به خانه یکی از شادی بخش ترین لحظه های زندگی است؛ اما برای خیلی از مادران، احساس ها همیشه یک دست و «صورتی» نیست. بر اساس توضیحات متخصصان سلامت روان تولیدمثل در دانشگاه جانز هاپکینز، بیبی بلوز پس از زایمان وضعیتی شایع، کوتاه مدت و ناشی از تغییرات هورمونی است که با کمی آگاهی و حمایت، قابل مدیریت است.
بیبی بلوز پس از زایمان چیست؟
بیبی بلوز پس از زایمان به تغییرات هورمونی پس از تولد نوزاد گفته می شود که می تواند موجب اضطراب، گریه و بی قراری شود؛ این نشانه ها معمولا طی دو هفته اول خودبه خود فروکش می کنند. این حالت را «postpartum blues» هم می نامند و در حقیقت، شکلی خفیف و موقتی از افسردگی است که با تثبیت هورمون ها برطرف می شود. نکته مهم این که: «تقریبا بیشتر مادران تا حدود 85٪ درجاتی از این حالت را تجربه می کنند.» بنابراین اگر شما هم دچار نوسان خلق شده اید، تنها نیستید.
بیبی بلوز پس از زایمان چه علائمی دارد؟
ممکن است یک دقیقه حال تان خوب باشد و چند دقیقه بعد احساس کنید طاقت تان طاق شده و اشکتان سرازیر می شود. بی قراری، حساسیت پذیری، دل نازکی، اضطراب و اختلال خواب از نشانه های رایج اند. متخصصان تاکید می کنند «هیچ مادری همیشه خوشحال نیست» و طبیعی است که گاهی لازم باشد نوزاد را در جای امن بگذارید، چند نفس عمیق بکشید و چند دقیقه استراحت کنید. اگر علائم تان از مرز «دو هفته» عبور کرد یا شدت گرفت، لازم است ارزیابی تخصصی انجام شود.
بیبی بلوز پس از زایمان چه زمانی شروع و چه زمانی تمام می شود؟
اغلب، نوسان های خلقی چند روز بعد از زایمان آغاز می شوند و در فاصله ی هفته ی اول تا پایان هفته دوم رو به بهبود می روند. برخی منابع بالینی ایرانی گزارش می کنند این حالت معمولا از روز 3 تا 4 پس از تولد شروع می شود و حوالی روز دهم فروکش می کند؛ اگر نشانه ها بیش از دو هفته ادامه یافت، احتمال می رود با افسردگی پس از زایمان روبه رو باشیم و باید با پزشک یا روان پزشک مشورت کرد.
بیبی بلوز پس از زایمان چه تفاوتی با افسردگی پس از زایمان دارد؟
شدت و ماندگاری: بیبی بلوز خفیف و گذراست و معمولا زندگی روزمره و مراقبت از نوزاد را مختل نمی کند؛ افسردگی پس از زایمان معمولا شدیدتر است و بدون درمان می تواند ماه ها ادامه یابد.
زمان بندی: بیبی بلوز در روزهای نخست پس از زایمان پدیدار می شود و تا دو هفته فروکش می کند؛ افسردگی می تواند دیرتر آغاز شود و ماندگار بماند.
اقدام لازم: در بیبی بلوز، حمایت و اطمینان بخشی معمولا کفایت می کند؛ در افسردگی، غربالگری و درمان تخصصی (روان درمانی/دارودرمانی) ضرورت دارد. اگر نشانه ها شدید شد یا بیشتر از دو هفته طول کشید، به جای انتظار، حتما ارزیابی حرفه ای بگیرید.
بیبی بلوز پس از زایمان چگونه درمان می شود؟
خبر خوب این است که بیبی بلوز پس از زایمان معمولا به درمان دارویی نیاز ندارد و با حمایت، استراحت و اطمینان بخشی برطرف می شود. مراقبت از خواب (تقسیم وظایف شبانه، کمک گرفتن از همسر/خانواده، چرت های کوتاه روزانه)، تغذیه منظم، و چند دقیقه پیاده روی سبک می تواند به تثبیت خلق کمک کند. اگر علائم از دو هفته گذشت یا فعالیت های روزمره و ارتباط با نوزاد را مختل کرد، این دیگر «بیبی بلوز» نیست و باید برای ارزیابی افسردگی پس از زایمان اقدام کرد.
چک لیست کوتاه برای مدیریت بیبی بلوز پس از زایمان
- در طول شب شیفت بندی کنید تا هر شب چند ساعت خواب پیوسته داشته باشید؛ حتی 3 الی 4 ساعت خواب عمیق می تواند تفاوت زیادی ایجاد کند.
- کارهای خانه را موقتا به دیگران بسپارید و روی بازیابی انرژی و پیوند با نوزاد تمرکز کنید.
- تغذیه ساده اما منظم (مثلا هر 3 تا 4 ساعت یک وعده کوچک) و نوشیدن آب کافی را فراموش نکنید.
- در صورت بروز افکار مزاحم یا تشدید اضطراب، سریعا با یک متخصص صحبت کنید؛ منتظر بدتر شدن شرایط نمانید.
چه زمانی در رابطه با بیبی بلوز حتما باید کمک بگیریم؟
اگر نشانه ها بیش از 14 روز ادامه پیدا کند، یا آن قدر شدید شود که رسیدگی به خود و نوزاد دشوار گردد، لازم است از نظر افسردگی پس از زایمان بررسی شوید. همچنین اگر افکار آسیب زننده نسبت به خود یا نوزاد، بی خوابی آزاردهنده، یا اضطراب شدید دارید، با پزشک/روان پزشک تماس بگیرید. برای دسترسی سریع به حمایت در ایران، می توانید با اورژانس اجتماعی 123 تماس بگیرید یا از خط «صدای مشاور» 1480 مشاوره رایگان بگیرید.
چگونه می توان از بیبی بلوز پس از زایمان پیشگیری کرد؟
بیبی بلوز پس از زایمان بخشی از طیف اختلالات خلقی پس از تولد است و خبر خوب این که به طور کلی اختلالات خلقی پس از زایمان بسیار قابل درمان اند و هرگز نباید باعث شرمندگی یا سرزنش خودتان شود. در مورد بیبی بلوز، معمولا با مراقبت از خواب، حمایت خانوادگی و گذر زمان (حداکثر تا دو هفته) علائم فروکش می کند و نیازی به دارو نیست؛ مهم این است که اگر نشانه ها طولانی شد یا شدید شد، سریع از متخصص کمک بگیرید.
پاسخ متفاوت زنان به داروها؛ این برای بیبی بلوز چه معنایی دارد؟
پژوهش ها نشان می دهند زنان به طور کلی ممکن است به برخی داروها پاسخی متفاوت از مردان بدهند و نوسان هورمون ها (بارداری، حوالی یائسگی و…) بر میزان اثرگذاری و دوز داروهای روان پزشکی تاثیر بگذارد. برای بیبی بلوز این پیام را دارد که پیش از فکر کردن به دارو، باید بر اصول مراقبت حمایتی تمرکز کرد و اگر نیاز به دارو پیدا شد (یعنی تشخیص به سمت افسردگی پس از زایمان رفت)، انتخاب نوع دارو و دوز باید حتما زیر نظر پزشک و با درنظرگرفتن شیردهی انجام شود.
یادآوری مهم: بیبی بلوز معمولا بدون دارو خوب می شود. دارو وقتی مطرح است که تشخیص به سمت افسردگی پس از زایمان یا سایر اختلالات خلقی برود، نه بیبی بلوز گذرا.
سخنی از نی نی تینی
بیبی بلوز پس از زایمان غالبا کوتاه مدت و خودبه خود رو به بهبود است؛ ستون های مدیریت آن خواب کافی، تقسیم وظایف و حمایت عاطفی هستند. اما اگر نشانه ها طولانی یا شدید شد، معطل نکنید و برای ارزیابی تخصصی اقدام کنید تا در صورت نیاز، درمان مناسب اختلالات شدیدتر (مانند افسردگی پس از زایمان) زودتر آغاز شود.
مامان های عزیز، تجربه شما می تونه به بقیه کمک کنه:
اگر بیبی بلوز پس از زایمان رو تجربه کردید، بگید از چه راهکارهایی نتیجه گرفتید.
هر سوالی درباره علائم، تفاوتش با افسردگی یا مدیریت خواب دارید، همین جا بپرسید؛ تا حد امکان پاسخ می دیم.
اگر نشانه ها طولانی یا شدید شدن، حتما از یک متخصص کمک بگیرید این جا جای قضاوت نیست، جای حمایت و همدلیه.
