سندرم سینوس بیمار نوعی اختلال در ریتم طبیعی قلب است که ممکن است باعث ضربان بسیار آهسته، بسیار سریع یا ترکیبی از هر دو شود. این مشکل از جایی آغاز می شود که ریتم قلب شکل می گیرد؛ یعنی از گره سینوسی یا گره SA. برخی از افراد مبتلا به این سندرم هیچ علامتی ندارند، اما در بعضی موارد نیاز به استفاده از ضربان ساز مصنوعی (پیس میکر) برای تنظیم ضربان قلب وجود دارد. این بیماری بیشتر در افراد مسن دیده می شود.
سندرم سینوس بیمار چیست؟
سندرم سینوس بیمار به گروهی از مشکلات در ریتم قلب گفته می شود که به علت عملکرد نادرست گره سینوسی (SA node) ایجاد می شوند.
گره سینوسی در واقع ضربان ساز طبیعی قلب است؛ مانند یک رهبر ارکستر یا نوازنده طبل که با ضربات خود، ریتم و نظم گروه را حفظ می کند. همان طور که نوازندگان برای هماهنگی باید به ضرب طبل گوش دهند، سلول های قلب نیز باید با دستور گره سینوسی هماهنگ شوند تا هر انقباض در زمان درست انجام شود.
اما وقتی این گره به درستی کار نکند، قلب ممکن است خیلی آرام بتپد (برادی کاردی) یا ریتم آن نامنظم شود. در نتیجه فرد دچار علائمی مانند ضعف، سرگیجه یا تپش قلب می گردد.
تفاوت سندرم سینوس بیمار و فیبریلاسیون دهلیزی چیست؟
در سندرم سینوس بیمار، گره سینوسی به درستی پیام های الکتریکی را ارسال نمی کند و همین موضوع باعث اختلال در ریتم طبیعی قلب می شود.
اما در فیبریلاسیون دهلیزی (Atrial Fibrillation)، پیام های الکتریکی غیرطبیعی در دهلیزها شکل می گیرند و باعث می شوند ضربان های طبیعی گره سینوسی نادیده گرفته شوند. در این حالت دهلیزها به طور بی نظم و سریع منقبض می شوند و ریتم قلب از کنترل خارج می شود.
تفاوت سندرم سینوس بیمار با بلوک دهلیزی بطنی (AV Block) چیست؟
در سندرم سینوس بیمار، مشکل از گره SA است؛ یعنی همان نقطه ای که آغازگر ضربان های قلبی است و پیام را به بخش های بالایی قلب (دهلیزها) می فرستد.
اما در بلوک دهلیزی بطنی (AV Block)، اشکال در گره AV رخ می دهد؛ این گره مسئول انتقال پیام از دهلیزها به بطن هاست. بنابراین در بلوک AV، ضربان ممکن است در مسیر انتقال به بطن ها متوقف شود و باعث کند شدن یا نامنظم شدن ریتم شود.
چه کسانی بیشتر در معرض سندرم سینوس بیمار هستند؟
پزشکان این بیماری را بیشتر در افراد بالای 60 سال مشاهده می کنند. با افزایش سن، سلول های گره سینوسی ممکن است دچار تحلیل یا آسیب شوند و توانایی ارسال پیام های دقیق را از دست بدهند. البته گاهی این اختلال در افراد جوان تر نیز دیده می شود، به ویژه اگر جراحی قلب انجام داده باشند یا از داروهای خاص استفاده کنند.
میزان شیوع سندرم سینوس بیمار چقدر است؟
سندرم سینوس بیمار جزو بیماری های شایع قلبی نیست، اما آمارها نشان می دهد که میزان بروز آن در حال افزایش است.
به عنوان مثال، در آمریکا در سال 2012 حدود 78 هزار مورد جدید از این بیماری تشخیص داده شد، اما پیش بینی می شود که تا سال 2060 این عدد به بیش از 170 هزار مورد جدید در سال برسد. این آمارها نشان می دهد که با بالا رفتن سن جمعیت، احتمال ابتلا به این اختلال نیز بیشتر می شود.
علائم سندرم سینوس بیمار چیست؟
در مراحل ابتدایی بیماری، بسیاری از افراد هیچ علامت خاصی ندارند. اما با پیشرفت اختلال، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:
- غش یا از دست دادن موقت هوشیاری
- احساس سبکی سر یا سرگیجه
- تپش قلب یا احساس کوبش در قفسه سینه
- خستگی و بی حالی
- تنگی نفس، به ویژه هنگام فعالیت بدنی
در هنگام ورزش یا فعالیت های روزمره ممکن است فرد زود خسته شود یا احساس کند نفس کم می آورد. این علائم معمولا به دلیل ضربان کند قلب یا قطع های موقتی در پیام های الکتریکی ایجاد می شوند.
علل سندرم سینوس بیمار چیست؟
علت های متعددی می توانند باعث بروز سندرم سینوس بیمار شوند. در برخی موارد، پزشکان نمی توانند علت دقیق را مشخص کنند، اما موارد شناخته شده شامل موارد زیر است:
- فرسودگی یا آسیب گره سینوسی بر اثر افزایش سن
- آسیب به گره SA در اثر جراحی قلب مانند پیوند یا عمل های اصلاحی
- مصرف برخی داروها برای درمان فشار خون بالا یا آریتمی
- عوامل ژنتیکی (در موارد نادر، نقص ژنی می تواند سبب بیماری شود)
- اختلالات متابولیکی مانند بالا بودن پتاسیم یا پایین بودن کلسیم
- بیماری های قلبی دیگر از جمله نارسایی قلبی یا آریتمی های دهلیزی
همچنین برخی بیماری های دیگر مانند التهاب عضله قلب، سارکوئیدوز، دیستروفی عضلانی، یا سرطان های پیشرفته نیز ممکن است منجر به اختلال در عملکرد گره سینوسی شوند.
عوامل خطر سندرم سینوس بیمار
احتمال ابتلا به سندرم سینوس بیمار در شرایط زیر افزایش می یابد:
- افزایش سن
- سابقه جراحی قلب
- مصرف داروهایی مانند بتابلوکرها یا مسدودکننده های کانال کلسیم
- اختلالات متابولیکی مثل افزایش پتاسیم یا کاهش کلسیم
- بیماری هایی مانند تب روماتیسمی، سارکوئیدوز یا دیفتری
- برخی جهش های ژنتیکی نادر
تشخیص سندرم سینوس بیمار چگونه انجام می شود؟
برای تشخیص سندرم سینوس بیمار، پزشک باید مطمئن شود که علائم شما به دلایل دیگری مانند مشکلات متابولیکی یا دارویی ایجاد نشده اند. در این مرحله، پزشک بررسی می کند که آیا شما:
- دچار کمبود مواد معدنی ضروری مانند سدیم، پتاسیم یا کلسیم هستید.
- دچار آپنه خواب (وقفه تنفسی در خواب) هستید.
- داروهایی مصرف می کنید که ممکن است عملکرد گره SA را مختل کنند (مثل بتابلوکرها).
- مشکل در فرآیندهای شیمیایی یا سوخت وساز بدن دارید.
تشخیص نهایی زمانی قطعی است که پزشک ارتباط مستقیم میان علائم بیمار و کندی ضربان قلب (برادی کاردی) را مشاهده کند. برای این کار، نیاز به بررسی دقیق ریتم قلب و علائم هم زمان است.
آزمایش های تشخیص سندرم سینوس بیمار
برای تشخیص دقیق سندرم سینوس بیمار ممکن است یکی یا چند مورد از آزمایش های زیر انجام شود:
- نوار قلب (الکتروکاردیوگرام یا ECG): ثبت فعالیت الکتریکی قلب برای مشاهده ریتم های غیرطبیعی.
- دستگاه مانیتورینگ ریتم قلب در منزل: دستگاه های قابل حملی مانند هولتر یا مانیتور رویدادی که طی چند روز تا چند هفته فعالیت قلب را ثبت می کنند.
- مطالعه الکتروفیزیولوژی (EPS): بررسی تخصصی مسیرهای الکتریکی قلب با استفاده از الکترودهایی که از راه ورید وارد قلب می شوند.
- تست ورزش (تست استرس): برای ارزیابی واکنش قلب در زمان فعالیت و تعیین توانایی گره سینوسی در افزایش ضربان هنگام نیاز.
درمان سندرم سینوس بیمار
روش های درمانی چگونه است؟
اگر فرد مبتلا به سندرم سینوس بیمار هیچ علامتی نداشته باشد، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد.
اما در صورت وجود علائم، پزشک با توجه به نوع مشکل ریتم، از دارو یا اقدامات درمانی خاص استفاده می کند.
جالب است بدانیم که حدود نیمی از بیماران دارای ضربان ساز قلبی در آمریکا، به دلیل همین سندرم تحت درمان قرار گرفته اند.
داروها و روش های درمان سندرم سینوس بیمار
روش های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- کارگذاری ضربان ساز دائمی (پیس میکر): برای کنترل ضربان کند قلب یا برادی کاردی.
- دارو برای درمان تاکی کاردی (ضربان سریع): مانند داروهای ضد آریتمی که ضربان سریع را کاهش می دهند.
- ابلیشن با کاتتر (Catheter Ablation): روشی که در آن با استفاده از امواج رادیویی نواحی غیرطبیعی مولد ضربان سریع در قلب از بین می روند.
عوارض درمان سندرم سینوس بیمار چیست؟
هر روش پزشکی ممکن است با عوارضی همراه باشد.
درمان با پیس میکر ممکن است این مشکلات را ایجاد کند:
- جابجا شدن سیم های متصل به قلب
- سوراخ شدن یا آسیب خفیف ریه
- عفونت در محل کاشت دستگاه
در روش ابلیشن با کاتتر نیز احتمال بروز موارد زیر وجود دارد:
- خونریزی یا لخته شدن خون
- عفونت
- نامنظمی ضربان پس از عمل
- آسیب به بافت قلب یا رگ ها
مدت زمان بهبودی پس از درمان
بهبودی کامل پس از کاشت پیس میکر معمولا چند روز تا یک هفته طول می کشد.
اما برای بازگشت کامل توانایی بدن و فعالیت های روزمره، حدود یک ماه زمان نیاز است. در این مدت باید از بلند کردن اجسام سنگین یا حرکات ناگهانی شانه جلوگیری شود.
زندگی با سندرم سینوس بیمار
مراقبت های لازم برای بیماران
اگر پزشک دارویی برای شما تجویز کرده است، آن را دقیقا طبق دستور مصرف کنید.
از داروهایی که پزشک توصیه به عدم مصرف کرده پرهیز کنید.
حتما در ویزیت های دوره ای شرکت کنید تا عملکرد قلب و دستگاه پیس میکر به طور مرتب بررسی شود.
پیش آگهی سندرم سینوس بیمار چگونه است؟
سندرم سینوس بیمار معمولا به مرور زمان پیشرفت می کند، اما در بسیاری از افراد مشکلات جدی ایجاد نمی کند.
استفاده از ضربان ساز دائمی می تواند علائم را به طور قابل توجهی کاهش دهد و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد، هرچند معمولا تأثیر زیادی بر افزایش طول عمر ندارد.
طول مدت بیماری
این بیماری معمولا مزمن و پیشرونده است و طی سال ها ممکن است شدت بیشتری پیدا کند. با این حال، در صورت درمان مناسب و مراقبت منظم، بسیاری از بیماران زندگی طبیعی خواهند داشت.
پیش بینی کلی بیماری
بیمارانی که از پیس میکر استفاده می کنند، معمولا چشم انداز بسیار خوبی دارند و خطر مرگ ناگهانی قلبی در آنها بسیار پایین است.
پیشگیری از سندرم سینوس بیمار
هرچند نمی توان برخی عوامل مانند سن یا ژنتیک را کنترل کرد، اما می توان با رعایت چند نکته خطر بروز بیماری را کاهش داد:
- مراقبت از سلامت قلب و پیشگیری از بیماری های قلبی.
- بررسی منظم داروهای مصرفی با پزشک برای اطمینان از بی خطر بودن آنها برای ریتم قلب.
- پیگیری بیماری هایی مانند دیابت یا فشار خون بالا که می توانند عملکرد قلب را تحت تأثیر قرار دهند.
با این حال، باید دانست که در بیشتر موارد پیشگیری کامل از سندرم سینوس بیمار ممکن نیست.
عوارض ناشی از سندرم سینوس بیمار
اگر این بیماری درمان نشود یا کنترل مناسبی نداشته باشد، ممکن است مشکلات زیر رخ دهد:
- نارسایی قلبی
- غش کردن ناگهانی و احتمال آسیب جسمی هنگام افتادن
- کاهش توانایی انجام فعالیت های بدنی
زمان مراجعه به پزشک
اگر دچار علائم سندرم سینوس بیمار مانند تپش قلب، سرگیجه یا غش هستید، یا اگر با دستگاه پیس میکر خود مشکلی دارید، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.
در صورت از دست دادن هوشیاری یا بی حال شدن ناگهانی، باید فورا به اورژانس مراجعه کنید.
پرسش هایی که بهتر است از پزشک بپرسید
- علت دقیق سندرم سینوس بیمار در من چیست؟
- آیا لازم است پیس میکر داشته باشم؟
- پس از کاشت پیس میکر، چند وقت یک بار باید برای بررسی مراجعه کنم؟
نکاتی درباره وراثت و فعالیت بدنی
در موارد نادر، سندرم سینوس بیمار ممکن است منشأ ژنتیکی داشته باشد، اما معمولا ناشی از علل اکتسابی مانند پیری، جراحی قلب یا داروهاست.
ورزش کردن برای این بیماران ممکن است دشوار باشد، اما با داشتن پیس میکر، معمولا می توانند با ایمنی بیشتر فعالیت های فیزیکی انجام دهند.
سخنی از نی نی تینی
اگرچه برخی افراد مبتلا به سندرم سینوس بیمار هیچ علامتی ندارند، اما در دیگران ممکن است علائم شدیدتری مانند درد قفسه سینه یا غش بروز کند.
از آنجا که این بیماری در طول سال ها به تدریج پیشرفت می کند، مراجعه منظم به پزشک و بررسی های دوره ای بسیار اهمیت دارد.
درمان به موقع می تواند از بروز عوارض جدی پیشگیری کند و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد.
آیا شما یا یکی از نزدیکانتان تجربه ای از سندرم سینوس بیمار دارید؟ تجربیات، سوالات یا توصیه های خود را در بخش دیدگاه ها با ما در میان بگذارید تا با کمک یکدیگر آگاهی درباره این بیماری افزایش یابد.
